Karnawał w Polsce i na świecie – trochę historii

Karnawał to ten okres roku, który rozpoczynamy tradycyjnie w Uroczystość Trzech Króli (6 stycznia), a kończymy we wtorek przed Środą Popielcową. Środa Popielcowa rozpoczyna w Kościele katolickim Wielki Post.

Karnawał w Polsce

Nazwa odnosi się bezpośrednio do czasu trwania tego okresu. Z włoskiego carne vale oznacza żegnaj mięso, a to właśnie z Włoch przyszedł do nas pomysł na tego rodzaju świętowanie. Tradycje karnawałowe sięgają aż czasów średniowiecza.

Według profesora Wojciecha Dudzika, kulturoznawcy, karnawał spełniał funkcję dydaktyczną. Jego zadaniem było zobrazowanie, uplastycznienie, przedstawienie wszystkich rodzajów grzechów, np. obżarstwa i pijaństwa. To bardzo ciekawe, zważywszy na fakt, że wszystkie grzechy są potępiane przez Kościół.

Autor przekładu Biblii, Jakub Wujek, jako jeden z przedstawicieli duchowieństwa gromił Polaków za uciechy, jakim poddają się w czasie karnawału. Na kazaniach można było usłyszeć takie słowa: mięsopusty od czarta wymyślone, w Polsce bardzo pilnie zachowują.

Dawne karnawały nazywano mięsopustami lub zapustami (tak jak można było usłyszeć w cytacie z kazania ks. Wujka).

Warszawskie karnawały w XVII w. nazywano redutami. Były to bale maskowe zapoczątkowane przez pewnego Włocha, który prowadził w tym mieście lokal. Była to okazja do spotkania się osób z różnych warstw społecznych – chłop mógł tańczyć z magnatką, pod warunkiem że miał na twarzy maskę.

Na wsi w XIX w. karnawał przypominał nieco chodzenie kolędników. Mieszkańcy przebrani za babę, bociana, diabła, doktora, dziada, konia, kominiarza, kozę i śmierć przemierzali wiejskie drogi, pukając do domów i recytując wierszyki. To był także czas swatania nowych par – podczas karnawału najłatwiej było znaleźć sobie drugą połówkę.  

Karnawał na świecie

Karnawał na świecie to obchodzony jest w tym samym czasie co w Polsce.

Obecnie najbardziej znane obchody karnawału mają miejsce w Rio de Janeiro. Przygotowania do parad, które zaczynają się w piątek przed Środą Popielcową, trwają cały rok. Punktem kulminacyjnym jest przejazd platform z tancerzami samby, którzy przedstawiają tańcem sceny mitologiczne, biblijne i sceny życia codziennego.

Miastem kojarzącym się z karnawałem jest również Wenecja. Weneckie maski to element charakterystyczny zimowego świętowania. Wenecki karnawał rozpoczyna się tzw. lotem anioła. Co roku inna osoba wykonuje akrobacje nad placem Świętego Marka. Wenecki karnawał to także commedia dell’arte, czyli przedstawienia i spektakle odbywające się w teatrach i na ulicach.

Pączki a karnawał

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych smakołyków w karnawale jest pączek. Mało kto wie, że pierwsze pączki znacznie różniły się od tych, które znamy dzisiaj. Pierwsze pączki to kreple lepione z chlebowego ciasta, nadziewane słoniną i cebulą. Tak przygotowane smakołyki smażono potem w smalcu. Dopiero XVII w. przyniósł słodkie pączki.

Inne charakterystyczne potrawy karnawałowe to faworki, roże karnawałowe, śledzie pod różnymi postaciami.